Nhân vật chính của tiểu thuyết là bác Tom, một người nô lệ da đen trung thực, biết trọng danh dự và đặc biệt là một con chiên ngoan đạo. Trong phần lớn cuộc đời, bác được ở trong một gia đình chủ tử tế, chăm lo tốt cho đời sống nô lệ. Nhưng ông bà chủ đột nhiên bị đổ nợ, buộc phải bán bác Tom, cuộc đời bác từ đó bị qua tay nhiều người khác, chịu đầy đau khổ, tủi nhục. Cuối cùng, vì bảo vệ những người nô lệ khác cũng như giữ gìn nhân phẩm của mình, bác Tom đã bị tên chủ độc ác đánh chết thảm thương.
Với tác phẩm này, nhà văn Stowe đã đóng góp một phần vào công cuộc giải phóng nô lệ ở nước Mỹ, bà tố cáo gay gắt chế độ vô nhân đạo ấy, khích lệ những người Mỹ có lương tâm đứng lên đấu tranh để tiêu diệt nó.
Năm 1852, khi mới ra mắt được vài ngày, "Túp lều bác Tom" tiêu thụ được 10.000 bản. Sau 1 năm, 300.000 bản được bán ra. Cuốn sách được dịch ra hàng chục thứ tiếng. Tolstoy coi nó là một tác phẩm mẫu mực. "Túp lều bác Tom" còn khởi đầu cho một trào lưu chống lại chế độ nô lệ năm 1862, đến nỗi khi gặp Stowe, tổng thống Mỹ Abraham Lincoln đã nói: "Hóa ra đây là người phụ nữ nhỏ bé nhưng đã viết cuốn sách khởi phát cho một cuộc chiến tranh lớn".
一一一
Sau đây là phần tóm tắt "Túp lều bác Tom" dành cho những ai muốn biết nội dung chi tiết hơn một chút, hoặc cho những người đã từng đọc sách rồi nhưng quên nội dung. Đối với những người không muốn bị spoil tác phẩm thì có thể bỏ qua phần này và đến phần review.
Tóm tắt cốt truyện
Ông Shelby là một chủ nô nhân hậu, luôn chú ý săn sóc đến đời sống vật chất của những người nô lệ da đen làm việc cho mình. Không may ông đổ nợ, chỉ có hai lựa chọn: một là phá sản, phải bán toàn bộ tài sản để trả nợ; hai là bán bác Tom nô lệ và thằng bé Harry con của Eliza - một nữ nô lệ thân cận của gia đình. Ông Shelby dù rất đau lòng nhưng cuối cùng cũng đành quyết định bán bác Tom và bé Harry cho một tên buôn nô lệ tên là Haley.
Chồng của Eliza là George - anh nô lệ trong đồn điền bên cạnh. George làm công nhân trong một nhà máy, anh rất khéo léo, có tài. Gã chủ của George vì ganh ghét với tài năng của George nên đã không cho George tiếp tục làm việc trong nhà máy nữa mà phải làm những việc nặng nhọc, hèn hạ, bẩn thỉu nhất và bị hành hạ khổ sở. George chỉ có mỗi một con chó để bầu bạn nhưng gã chủ cũng nhẫn tâm giết chết con chó chỉ vì quá ngứa mắt, không muốn nô lệ của mình sở hữu thú cưng. Đỉnh điểm của sự hành hạ là hắn ép George cưới một người khác. Vì quá phẫn uất nên George quyết định từ biệt Eliza để trốn sang Canada (là một đất nước công nhận tự do của người da đen), với ước mong là sau này có thể mua lại vợ và con mình.
Sau khi bỏ trốn, George đã nhuộm tóc đen, bôi dầu hồ đào lên da, cải trang thành một khách du hành Tây Ban Nha. Dù bị truy nã nhưng George vẫn rất kiêu hãnh, tự tin. George được một người da đen đã từng trốn thành công sang Canada giúp đỡ.
Eliza nghe lén được cuộc trò chuyện của ông bà chủ, biết sáng mai con mình sẽ bị bán. Eliza liền ôm con bỏ trốn trong đêm. Đến sáng, Haley đến nhận nô lệ thì được tin thằng bé đã biến mất, hắn muốn đuổi theo nhưng cả gia đình Shelby đã âm thầm tìm mọi cách để giữ chân Haley. Lúc lên đường truy bắt, Haley đã bắt gặp được Eliza nhưng không đuổi kịp, Eliza đã trốn thoát được. Haley thuê hai kẻ "giang hồ" để đuổi bắt Eliza. Đêm đó, Eliza tấp vào một nhà bên đường, may mắn được ông bà chủ giúp đưa đến trang trại của một người tốt bụng ở một nơi hiểm hóc, khó tìm, họ nói rằng ở nơi này chị sẽ được yên thân.
Eliza được một nhóm người Quaker giúp đỡ tìm cách trốn sang Canada (Quaker là tín đồ một dòng đạo, những người Quaker thường sống trong sạch, tham gia tích cực công tác xã hội, chủ trương làm điều thiện.) Trong khi chờ được sang Canada, Eliza tình cờ được đoàn tụ với George. Cả gia đình được nhóm Quaker giúp đỡ trốn sang Canada thành công, trở thành người tự do.
Bác Tom bị Haley dẫn đi định bán về miền Nam. Trên con tàu đi đến miền Nam, bác Tom gặp một cô bé tên Eva, tiểu thư nhà giàu đáng yêu. Eva bị ngã xuống sông, bác Tom cứu. Sau đó Augustine - bố của Eva đã mua bác Tom từ Haley.
Augustine là người tài năng, phóng khoáng đến mức phung phí (không kiểm soát chi tiêu, không quản lý tài sản), hay pha trò dí dỏm nhưng cũng hay mỉa mai người khác, thường tỏ vẻ chán nản thờ ơ với cuộc đời, không tin vào tôn giáo. Augustine là một chủ nô tốt, hay chăm sóc, quan tâm nô lệ của mình, mỗi khi đi xa về anh sẽ phát tiền cho họ, anh còn viết thư giùm bác Tom. Augustine biết rõ sự tồi tệ của chế độ nô lệ nhưng nhắm mắt làm ngơ vì không biết phải làm gì. Anh từng cải tạo một nô lệ không ai trị nổi, bằng cách yêu thương và đối xử tử tế với anh ta.
Hai năm trôi qua, ông bà Shelby dù rất muốn chuộc bác Tom về như đã hứa nhưng công việc làm ăn vẫn sa sút, không đủ tiền. Bà Chloe vợ bác Tom vô tình nghe được câu chuyện này, bà xin ông bà chủ cho đi làm thuê ở một tiệm bánh để kiếm tiền chuộc chồng.
Eva bị bệnh, yếu dần rồi chết khi tuổi đời còn khá nhỏ. Ông chủ Augustine đã dự định giải phóng bác Tom nhưng chưa kịp làm thì bị thương nặng vì can ngăn một cuộc ẩu đả rồi qua đời đột ngột. Bác Tom và các nô lệ khác bị bà chủ (vợ Augustine) rao bán.
Bác Tom rơi vào tay chủ mới là một gã lái buôn tên Legree, chủ một đồn điền lớn. Đây là một tên độc ác, đối xử tàn nhẫn với nô lệ, thường bóc lột và đánh đập họ đến chết. Thấy bác Tom nhanh nhẹn, làm việc tốt, hắn định cho bác làm giám thị để quản lý công việc của các nô lệ khác trong đồn điền, nhưng bác Tom quá lương thiện, không chịu đánh đập người khác nên không muốn đảm nhận công việc này. Legree rất ghét bác Tom nhưng cũng ráng kiềm chế không làm gì bác bởi vì sức làm việc của bác rất tốt.
Vì thương bác Tom là người tốt mà bị Legree đối xử tàn bạo, một nô lệ khác tên là Cassy định giết Legree và giúp bác Tom trốn đi, nhưng bác cương quyết không trốn đi và cũng ngăn cản Cassy không làm điều ác. Bác Tom nói nếu được thì Cassy hãy trốn đi. Cassy lập một kế hoạch công phu và trốn được khỏi Legree. Legree nghi ngờ bác Tom biết về kế hoạch này nên đánh đập dã man để ép bác Tom phải khai ra chi tiết về việc Cassy bỏ trốn, nhưng bác Tom nhất quyết không nói gì. Trong lúc ấy, gia đình ông bà chủ Shelby tìm mãi mới biết được tung tích của bác Tom và đem tiền đến chỗ Legree định chuộc bác Tom về. Nhưng khi người nhà Shelby tìm đến thì cũng là lúc bác Tom tắt thở do đã bị Legree tra tấn tàn bạo nhiều ngày liền.
Cuốn sách có một cái kết có hậu cho gia đình George và Eliza. Người nô lệ tên Cassy bỏ trốn thành công khỏi đồn điền của Legree chính là mẹ ruột của Eliza, trên đường chạy trốn thì Cassy tình cờ gặp chị gái ruột của George cũng thất lạc em trai mình nhiều năm nay vì bị bán cho các gia đình khác nhau. Cuối cùng Cassy đoàn tụ với con gái ruột Eliza, chị em George cũng được đoàn tụ với nhau ở Canada.
Sau khi chứng kiến cái chết thê thảm và can trường của bác Tom, cậu George con của ông chủ Shelby đã hứa với vong hồn bác Tom là cậu sẽ giải phóng tất cả nô lệ trong nhà. Một tháng sau, George thực hiện lời hứa ấy. Cuốn sách kết thúc tại đây.
Review
"Túp lều bác Tom" xứng đáng là cuốn tiểu thuyết được đứng trong hàng ngũ tác phẩm kinh điển của thế giới. Cuốn sách đã miêu tả chân thực cuộc sống khốn khổ của những người nô lệ da đen khiến người đọc không khỏi đồng cảm, xót xa. Đồng thời tác giả cũng ca ngợi những tâm hồn cao đẹp, yêu tự do, tinh thần can đảm đấu tranh của những người nô lệ và đanh thép lên án chế độ nô lệ thời bấy giờ.
Nghệ thuật xây dựng nhân vật
Tác giả xây dựng chỉn chu từng nhân vật, tuy có phần hơi cường điệu, lý tưởng hóa nhưng dù sao vẫn giúp người đọc hình dung và cảm nhận được rõ nét về nhân vật.
Nhân vật bác Tom là người hiền lành, chịu thương chịu khó, trung thành, ngoan đạo.
Nhân vật Eliza là người phụ nữ thánh thiện, yêu thương chồng con hết mực, sẵn sàng hy sinh bản thân để con mình không chịu chung số phận nô lệ nghiệt ngã giống như mình.
Nhân vật Legree là một tên chủ nô dã man, độc ác, đáng ghê tởm.
Mỗi nhân vật đều được tác giả khắc họa rõ nét từ ngoại hình đến tính cách, không nhân vật nào bị trộn lẫn với nhân vật nào, mỗi nhân vật đều để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.
Cốt truyện hấp dẫn
"Túp lều bác Tom" có một cốt truyện hấp dẫn người đọc. Người đọc được theo chân bác Tom đi qua những nhà chủ khác nhau, mỗi người chủ một tính cách, mỗi gia đình một hoàn cảnh. Gia đình Shelby thì tử tế, luôn đối xử với nô lệ một cách ấm áp tình người. Gia đình Augustine thì giàu sang tột bậc, ông chủ phóng khoáng đến mức tùy tiện, thậm chí còn bị những người nô lệ của mình "lợi dụng" và vượt mặt. Tuy là chủ nhưng Augustine không đánh đập la mắng những người nô lệ, mặc họ muốn làm gì thì làm, gia đình rất thiếu tôn ti trật tự. Còn tên chủ Legree thì như một con quỷ, hắn không xem nô lệ là con người, hắn đối xử với họ như những vật vô tri vô giác, ngang hàng với súc vật. Hắn ra sức bòn rút sức lực của những người nô lệ, những ai không làm việc năng suất hoặc làm gì trái ý hắn thì hắn đánh đập dã man, thậm chí thiêu sống.
Độc giả còn được dõi theo hành trình đấu tranh cho tự do của những người nô lệ cương nghị, can trường, không khuất phục số phận như gia đình George - Eliza, Cassy,... Họ là những người ý thức được thân phận làm người cao quý của mình, không chấp nhận thứ luật pháp chỉ xem những người da đen như món hàng. Họ thà chết trên đường chạy trốn chứ không cam chịu kiếp sống nô lệ khốn khổ đến cùng cực.
Thông điệp rõ ràng, mạnh mẽ
Bên cạnh nghệ thuật xây dựng cốt truyện và khắc họa nhân vật, "Túp lều bác Tom" còn truyền tải thông điệp của tác giả một cách rõ ràng và mạnh mẽ. Đó là tư tưởng bài xích, lên án chế độ nô lệ, ca ngợi tinh thần đạo đức, dũng cảm, cương trực của những người nô lệ da đen, lòng tốt và tinh thần cấp tiến của một số chủ nô.
Khi đọc "Túp lều bác Tom", lòng mình không khỏi xót xa cho số phận của những người nô lệ da đen, cảm thấy bất mãn vì sự bất công và tàn bạo của chế độ vô nhân đạo này.
Là một người tự do, mình sẽ khó có thể hình dung được một cuộc sống bị tước đoạt sự tự do là như thế nào. Nhờ ngòi bút của Harriet Beecher Stowe, mình đã được thấy rõ ràng nỗi thống khổ tủi nhục của thân phận những người nô lệ. Bạn có thể tưởng tượng được không, người ta gán cho bạn cái kiếp nô lệ chỉ vì da bạn có màu đen. Người ta được quyền chia rẽ vợ chồng, con cái, gia đình của bạn. Người ta sẽ bán bạn "theo lô, hoặc mua lẻ, tùy ý khách hàng". Những người nô lệ khát khao cuộc sống tự do đến mức "nằm mơ thấy một xứ sở tuyệt đẹp, con đang nô đùa, tự do, sung sướng." Khi được ăn một bữa cơm ở nhà những người Quaker, George "cảm thấy ngường ngượng khi được ngồi chung hàng với một người da trắng". Hiếm hoi lắm anh mới được đối xử như một con người, trong một gia đình, lúc đó anh mới hiểu hết ý nghĩa của cụm từ "một gia đình ấm cúng".
Trích đoạn dưới đây mô tả những gì mà một người nô lệ như George mong muốn:
"Quyền được làm người, quyền được gọi người phụ nữ mà anh yêu là vợ mình, được che chở người ấy chống lại mọi bạo lực bất hợp pháp, quyền được che chở và dạy dỗ con mình, quyền có một gia đình, một tôn giáo, có nhân phẩm mà không bị người khác xâm phạm."
Bạn có thấy đây đều là những quyền rất căn bản của con người không? Thời nay, tất cả mọi người sinh ra đều đã mặc định có sẵn những quyền này, không cần ai phải cho, không cần phải đấu tranh. Thế nhưng những người nô lệ da đen ở Mỹ thế kỷ 19 không có những quyền này, bởi vì họ không được coi là con người. Những người da trắng còn cho rằng những người da đen là "giống người hèn hạ", "không có tình cảm", "không biết đau đớn". Trời ơi, mình thật sự rất đau xót cho những người nô lệ ấy.
Tóm lại, "Túp lều bác Tom" là một tác phẩm hay, đáng đọc. Đặc biệt nếu nhà có trẻ em thì nên khuyến khích trẻ đọc cuốn này. Cuốn sách sẽ giúp chúng ta có một cái nhìn đầy đủ về cuộc sống cực khổ của những người nô lệ ở Mỹ vào thế kỷ 19, khơi lên trong chúng ta ngọn lửa nhân ái, biết cảm thương cho những kiếp người cùng khổ, biết phẫn nộ trước cái ác, cái xấu và biết lên tiếng đấu tranh cho những bất công trong xã hội, cho những số phận bé nhỏ bị chà đạp.
Tham khảo:
Mua sách "Túp lều bác Tom": https://s.shopee.vn/2LD1PFecfk
Xem video review "Túp lều bác Tom" trên YouTube: https://youtu.be/sUlrAQxZoyc
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét